سندرم تونل کارپال (مچ دست)؛ علائم و درمان با ورزش و روش جراحی و غیر جراحی
سندرم تونل کارپال به دلیل فشار بر عصب میانی دست ایجاد می‌شود. دست افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال ابتدا بیحس شده و احساس گزگز در قسمت‌های مرتبط با عصب میانی آسیب دیده (شصت، انگشت نشانه و نیمی از انگشت حلقه) ایجاد می‌شود. این احساس‌ها غالباً در هنگام شب تشدید شده و باعث می‌شوند که فرد بیدار شود. علت ایجاد علائم در هنگام شب بیشتر شده و ممکن است به خم شدن مچ دست در هنگام خواب و مایع جمع شده در اطراف مچ دست و همچنین صاف بودن سطح دست مرتبط باشد. ممکن است سندرم تونل کارپال یک بیماری موقتی باشد که به طور کامل درمان می‌شود یا به یک بیماری مزمن و پیش رونده تبدیل شود.
علل
درد تونل کارپال به دلیل فشار مضاعف در مچ دست و عصب میانی دست ایجاد می‌شود. التهاب ممکن است باعث تورم نیز شود. شایع‌ترین دلیل این التهاب یک بیماری زمینه‌ای است که باعث تورم در مچ دست و در برخی موارد انسداد گردش جریان خون می‌شود. برخی از شایع‌ترین بیماری‌هایی مرتبط با سندرم تونل کارپال عبارتند از:
- انواع دیابت
- بیماری‌های تیروئید
- احتباس مایعات به دلیل بارداری یا یائسگی
- فشار خون بالا
- اختلالات خود ایمنی مانند روماتیسم مفصلی
- شکستگی یا آسیب دیدگی مچ دست
- وضعیت نامناسب مچ دست در زمان استفاده از کیبورد یا موس کامپیوتر
- لرزش مدام دست به دلیل استفاده از ابزارهای دستی یا ابزارهای برقی
- حرکات مکرر که باعث باز شدن بیش از حد مچ دست می‌شود مانند نوازندگی پیانو یا تایپ کردن
علائم سندرم تونل کارپال
- احساس سوزش
- برآمدگی و ضعف در دستان
- کاهش قدرت مشت دست می‌تواند باعث شود که اشیا از دست فرد مبتلا بیفتند.
- در برخی مواقع، درد تیزی ممکن است در ناحیه ساعد فرد مبتلا احساس شود.
- سندرم تونل کارپال مزمن ممکن است منجر به فاسد شدن (آرتروفی) عضلات دست شود به خصوص عضلاتی که نزدیک انتهای شصت در کف دست‌ها هستند.
عواملی که احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش می‌دهند
زنان سه برابر بیش از مردان در معرض ابتلا به سندرم تونل کارپال هستند. غالباً سندروم کارپال تونل بیشتر بین سنین 30 تا 60 سالگی رخ می‌دهد. برخی بیماری‌ها مانند انواع دیابت‌ها، فشار خون بالا و آرتروز احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
عوامل سبک زندگی مانند استعمال دخانیات، مصرف زیاد نمک، بی‌تحرکی و بالا بودن شاخص توده بدنی نیز ممکن است احتمال ابتلا به این سندرم را افزایش دهند. مشاغلی که در آنها مچ دست به طور مکرر حرکت می‌کند نیز ممکن است باعث ایجاد این بیماری شود. برخی از این مشاغل عبارتند از:
- تولید
- کارهای خط مونتاژ
- استفاده از کیبورد
- کارهای ساختمانی
افرادی که در این مشاغل مشغول هستند ممکن است بیش از سایرین در معرض ابتلا به سندروم تونل کارپال باشند.
عوارض
عوارض سندرم تونل کارپال نادر هستند اما شامل آتروفی و ضعف عضلانی در قسمت انتهایی شصت در کف دست می‌شود. این عوارض در صورتی که به موقع درمان نشوند می‌توانند تبدیل به عوارض مادام‌العمر شوند. این عوارض باعث کاهش چالاکی و توانایی‌ها انگشتان آسیب دیده دست می‌شوند.
تشخیص
زمانی که نتایج آزمایش‌های سرعت هدایت عصبی غیر طبیعی است تشخیص بیماری به شدت توصیه می‌شود.
آزمایش سرعت هدایت عصبی
آزمایش سرعت هدایت عصبی شامل اندازه‌گیری نرخ سرعت پالس‌های الکتریکی در طول عصب می‌شود. در موارد ابتلا به سندرم تونل کارپال، پالس‌ها به کندی از تونل کارپال عبور می‌کنند.
الکترومیوگرام
در برخی موارد آزمایش الکترومیوگرام (ای ام جی) برای تشخیص یا رد احتمال وجود بیماری‌هایی که ممکن است علائمی مشابه علائم سندروم تونل کارپال داشته باشند همراه با آزمایش سرعت هدایت عصبی انجام می‌شود.
آزمایش‌های خون
آزمایش‌های خون ممکن است برای تشخیص بیماری‌های همراه با سندروم تونل کارپال انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل تعیین سطح هورمون‌های تیروئید، شمارش کامل سلول‌های خونی و تعیین میزان قند خون و آنالیز پروتئین می‌شوند.
آزمایش‌های تصویری با استفاده از اشعه ایکس
آزمایش‌های تصویری به وسیله اشعه ایکس در مچ دست و دست‌ها ممکن است به شناسایی ناهنجاری‌های استخوانی و مفصلی مچ دست کمک کند.
اقدامات درمانی سندرم تونل کارپال
انتخاب روش درمان سندرم تونل کارپال به شدت علائم و بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است باعث ایجاد این علائم شده باشند بستگی دارد.
درمان‌های اولیه
معمولاً درمان‌های اولیه شامل استراحت، ثبات مچ دست به کمک اسپیلینت و در برخی موارد استفاده از یخ می‌شود. افرادی که مشاغل آنها باعث تشدید علائم بیماریشان می‌شود باید فعالیت‌های خود را اصلاح کنند. برای مثال، کیبوردهای کامپیوتر و ارتفاع صندلی‌ها باید برای افزایش راحتی فرد دوباره تنظیم شوند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای بیشتر افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال به خصوص در موارد خفیف تا متوسط این بیماری مؤثر واقع می‌شود.
فیزیوتراپیست با پیشنهاد حرکات ورزشی سندرم تونل کارپال مناسب به بهبودی بیماری تونل کارپال کمک می‌کند.
تمرینات کششی
در اینجا برخی از تمرینات کششی که به کاهش علائم سندرم تونل کارپال کمک می‌کنند معرفی شده‌اند:
کشش عضلات مچ دست
در حالی که آرنج شما صاف و کشیده است، مچ دست خود را به سمت عقب خم کرده و از دست دیگر برای کشش ملایم مچ دست کمک بگیرید. این حالت را به مدت 15 تا 30 ثانیه حفظ کرده و سه مرتبه تکرار کنید.
کشش عضلات انگشت شصت دست
در حالی که آرنج دست خود را صاف نگه داشته‌اید، با دست دیگر انگشت شصت خود را گرفته و با ملایمت به سمت عقب بکشید تا کشش افزایش یابد. این حالت را 15 تا 30 ثانیه حفظ کرده و سه مرتبه تکرار کنید.
حرکت عصب در مسیر آن از گردن تا مچ دست
دست خود را مشت کرده و مچ دست را از طرفین به سمت شانه‌ها خم کنید، سر را هم به سمت مخالف خم کنید. سپس کف دست را فشار داده و به سمت طرفین خود ببرید و همزمان سر خود را به همان سمت خم کنید. این حرکت را تا جایی که احساس راحتی می‌کنید انجام داده و 15 مرتبه تکرار کنید.
اسپلینت مچ دست
به مدت دو هفته قبل از خواب از مچ‌بند طبی استفاده کنید. اگر قادر به انجام کارهای روزمره خود نیستید می‌توانید در هنگام روز نیز از این مچ‌بند استفاده کنید.
داروها
چندین نوع دارو برای درمان سندروم تونل کارپال مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی از آنها عبارتند از:
ویتامین ب 6
ویتامین ب 6 (پریدوکسین) می‌تواند به کاهش علائم ناشی از ابتلا به سندرم تونل کارپال کمک کند ولی هنوز مشخص نشده است که این ویتامین چگونه عمل می‌کند.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌توانند در کاهش التهاب و درد ناشی از ابتلا به این سندرم مؤثر واقع شوند. عوارض جانبی مصرف این داروها شامل مشکلات گوارشی و حتی زخم معده می‌شود.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها یا به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و یا به طور مستقیم در مفصل مچ دست تزریق می‌شوند. این داروها به سرعت علائم ناشی از ابتلا به سندروم تونل کارپال را کاهش می‌دهند در صورتی که این داروها به مدت کوتاهی برای درمان علائم ابتلا به سندرم تونل کارپال مصرف شوند ناچیز است.
تراکشن مچ دست
در تراکشن مچ دست از ابزار تراکشن با تکنولوژی‌های برتر برای رفع فشار از روی مفصل مچ دست استفاده می‌شود. این روش به درمان سندروم تونل کارپال کمک شایانی خواهد کرد
لیزر درمانی سرد
لیزر درمانی نیز در رفع سندرم تونل کارپال مؤثر خواهد بود. لیزر درمانی گردش جریان خون را افزایش داده و آب، اکسیژن و مواد مغذی را به محل آسیب دیده می‌رساند. با این کار محیط بهبودی بهینه شده و درد کاهش می‌یابد.
پی آر پی
پلاسمای غنی‌شده از پلاکت (پی آر پی) در درمان اختلالات عصبی مانند سندروم تونل کارپال مؤثر است. این روش 12 هفته پس از آسیب دیدگی عصب برای کنترل آسیب دیدگی عصب میانی مؤثر است. از آنجا که پی آر پی از بدن خود بیمار گرفته می‌شود، احتمال رد درمان یا بروز واکنش‌های آلرژیک در آن بسیار پایین است. این روش خطرات احتمالی کمی داشته و طول دوره بهبودی پس از آن کوتاه است.
درمان‌های مبتنی بر روش‌های جراحی
برای پیشگیری از عواقب و عوارض دائمی عصبی و عضلانی ناشی از ابتلا به سندرم تونل مچ دست ممکن است استفاده از روش‌های جراحی نیز مورد توجه قرار گیرند. در عمل‌های جراحی سندرم تونل کارپال فشار بر عصب میانی با عمل بر روی باند بافت اطراف مچ دست برداشته می‌شود. این روش‌های جراحی به کاهش فشار تونل کارپال معروف هستند. امروزه این عمل‌ها به صورت میکروسرجری با لوله‌های با قطر کم که به آنها آتروسکوپ گفته می‌شود انجام می‌شوند. همچنین ممکن است مچ دست به صورت باز تحت عمل جراحی قرار گیرد. پس از رفع فشار تونل کارپال بیمار باید تمرینات توانبخشی را انجام دهد.
پیشگیری
- شما می‌توانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی که احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را کاهش می‌دهند از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
- درمان بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و آرتروز احتمال ابتلا به سندروم تونل کارپال را کاهش می‌دهد.
- توجه کافی به وضعیت قرار گرفتن دست و اجتناب از انجام فعالیت‌هایی که باعث آور اکستنشن مچ دست شده روش‌هایی است که به کاهش علائم منجر می‌شوند. تمرینات فیزیوتراپی نیز بسیار مؤثر خواهد بود.
