پارگی رباط صلیبی ناشی از تفاوت ژنتیکی ساختارعضلات و صدمات ورزشی

رباط صلیبی پا یکی از چهار رباطی است که به حفظ پایداری زانو کمک می‌کند اما در معرض آسیب دیدگی بالایی قرار دارد. معمولاً کشش بیش از حد زانو و چرخش ناگهانی آن باعث آسیب دیدگی و پارگی رباط صلیبی پا می‌شود. نوع آسیب دیدگی ممکن است در حرکات تماسی رخ دهد. زنان به علت آناتومی بدن، حجم عضلات، و ساختار بدن بیشتر از مردان در معرض خطر پارگی رباط صلیبی پا قرار دارند. علائم پارگی رباط صلیبی پا عبارتند از شنیدن صدای تق تق زانو به علت پارگی رباط، درد زانو، تورم زانو، و اختلال در راه رفتن. تشخیص این عارضه به صورت بالینی و با معاینه زانوی بیمار انجام می‌شود و اسکن ام آر آی عارضه را تایید می‌کند. عمل جراحی در کنار توانبخشی یک روش بسیار عالی برای درمان این عارضه است. روش‌های غیر جراحی برای بیماران مسن، افرادی که تحرک کمی دارند، یا کمتر ورزش می‌کنند، پیشنهاد می‌شود. ممکن است بیمار پس از عمل به ۶ تا ۹ ماه برنامه توانبخشی برای بازگشت به تمرینات ورزشی نیاز داشته باشد.

 آناتومی زانو به چه صورت است؟

 زانو یک مفصل لولایی است که استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق متصل می‌کند. عضلات چهار سر ران در قسمت جلوی ران و عضلات همسترینگ در پشت ران به حفظ پایداری زانو کمک می‌کنند، اما معمولاً فرایند پایداری از طریق رباط‌های زانو حاصل می‌شود. در زانو ۴ رباط وجود دارد که به حفظ پایداری زانو و حرکت در جهت صحیح کمک می‌کنند رباط های طرفی داخلی و جانبی از لغزش زانو به طرفین جلوگیری می‌کنند، حال آنکه رباط صلیبی خلفی از لغزش زانو به جلو و عقب پیشگیری می‌کند. رباط صلیبی جلویی یکی از رباط های زانو است که بیشتر دچار آسیب دیدگی می‌شود. این رباط، مهره استخوان جانبی فمور را به استخوان ساق متصل می‌کند. برخی از تارهای این رباط به مینیسک میانی متصل شده اند. در حقیقت دو مجموعه از تارهایی که رباط صلیبی جلویی را به وجود آورده اند در این قسمت قرار دارند که به ثبات و پایداری زانو در هنگام خم کردن، کشیدن، و چرخش کمک می‌کنند. به آسیب دیدگی رباط‌ها، پیچ خوردگی خوردگی گفته می‌شود، که بر اساس شدت پیچ خوردگی دسته بندی می‌شوند. پیچ خوردگی گرید ۱ زمانی رخ می‌دهد که تارهای رباط دچار کشیدگی شوند اما پارگی رخ ندهد. پیچ خوردگی گرید دو زمان رخ می‌دهد که برخی از تارها ۲۴ پارگی شوند اما اتصال رباط از بین نرود. پیچ خوردگی گرید ۳ زمانی رخ می‌دهد که رباط به طور کامل دچار پارگی شود.

 علل و فاکتورهای خطر در پارگی رباط صلیبی شامل چه مواردی است؟

 عوامل زیر در بروز این آسیب دیدگی دردناک نقش دارند:

• در اسیب دیدگی غیر تماسی معمولاً تغییر ناگهانی مسیر، توقف ناگهانی حین دویدن، یا سقوط از ارتفاع باعث پارگی رباط صلیبی می‌شود. حالت کشیدگی بیش از حد زانو و چرخش ناگهانی پا فشار زیادی را به این رباط وارد می‌کنند و باعث کشش و پارگی آن می‌شود.
• در ورزش‌های که تماس جسمانی در آنها بالا است، برخورد افراد با یکدیگر باعث کشش بیش از حد پا می‌شود. پوشیدن کفش‌های که عاج دارند می‌تواند ریسک آسیب دیدگی رباط صلیبی را افزایش دهد. فوتبال، بسکتبال، بیسبال و اسکی در زمره ورزش‌های پرخطر قرار دارند.
• زنان بیشتر از مردان در معرض خطر آسیب دیدگی رباط صلیبی پا قرار دارند. متفاوت بودن آناتومی بدن زنان، تجربیات ورزشی، و آموزش از عواملی هستند که ریسک بروز این عارضه را افزایش میدهند.
• تفاوت‌های ژنتیکی به لحاظ نحوه انقباض عضلات یکی دیگر از دلایلی است که ریسک پارگی رباط صلیبی را افزایش داده است. به علاوه، زنان نسبت به مردان بدن بزرگتری دارند که این امر به آنها در دوران بارداری کمک می‌کند و می‌تواند باعث افزایش زاویه محل اتصال استخوان فمور با استخوان ساق در محل مفصل زانو شود. بزرگتر بودن این زاویه ریسک افزایش فشار بر رباط صلیبی و آسیب دیدگی آن را افزایش می‌دهد.
• تنگ بودن فضای ناچ استخوان فمور می‌تواند ریسک آسیب دیدگی رباط صلیبی را، به ویژه در شرایط غیر تماسی، افزایش دهد.ن اچ فمور فضای بین دو کندیل استخوان فمور گفته می‌شود که با صفحه استخوان ساق در محل مفصل زانو ارتباط دارد. تنگ شدن این فضا باعث کاهش فضای لازم برای رباط صلیبی پا می‌شود و در هنگام حرکت دادن زانو فشار زیادی را به رباط صلیبی پا وارد می‌کند. این امر در حالتی که پا دچار کشیدگی بیش از حد شده و رباط پاره شده است صدق می‌کند. به خاطر نشان داده است که تنگ شدن این فضا با ضعیف شدن رباط صلیبی جلویی ارتباط دارد.
• حجم عضلات بدن زنان کمتر از مردان است، اما همواره در زمین بازی عملکرد عضلات آنها مشابه است. بزرگ بودن عضلات چهار سر ران و عضلات همسترینگ در مردان نسبت به زنان باعث شده است که در صورت وارد شدن فشار به مفصل زانو مردان آسیب کمتری ببینند.

 علائم و نشانه های پارگی رباط صلیبی پا شامل چه مواردی است؟

 در پارگی رباط صلیبی بیمار می‌تواند صدای تق تق زانوی خود را بشنود تقریباً همه افراد به این موضوع اذعان دارند. معمولا پس از پارگی رباط درد بسیار زیادی احساس می‌شود. چه مدت یک تا دو ساعت پس از پارگی رباط علت تجمع خون در مفصل، زانو دچار تورم می‌شود. راه رفتن برای بیمار دشوار است و زانو حالت پایداری و ثابت خود را از دست می‌دهد. تجمع مایع درون مفصل، کشیدن یا صاف نگه داشتن زانو دشوار خواهد بود.

 پس از شروع درد و/یا تورم چه  موقع باید بیمار را به مرکز پزشکی ارجاع داد؟

 درد و تورم زانو هرگز یک پدیده طبیعی نیست در صورتی که فرد پس از آسیب دیدگی زانو رخ دهد برای ارزیابی میزان آسیب، مفصل بیمار را به مراکز پزشکی ارجاع داد. به غیر از درد و تورم، لنگی و ناتوانی در راه رفتن در زمره سایر علائم هشدار دهنده پارگی و آسیب دیدگی رباط قرار دارند.

 پارگی رباط صلیبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 هرگونه آسیب دیدگی زانو با بررسی سابقه پزشکی بیمار و علت بروز آسیب دیدگی آغاز می‌شود. در این مرحله، زانو دردناک و متورم است و معاینه کردن آن دشوار خواهد بود. پزشک باید بتوانند تجمع مایع درون مفصل را تشخیص دهد اما ممکن است درد و تورم زانوی بیمار به پزشک اجازه معاینه دقیق رباط را ندهد. در صورتی که از از میزان تورم کاسته شود پزشک می‌تواند میزان پایداری زانو را ارزیابی نماید. احتمال بروز حساسیت و التهاب در مفصل زانو وجود دارد اما ممکن است عضلات چهار سر ران ضعیف شوند. مانورهای متعددی برای بررسی پایداری رباط صلیبی جلویی وجود دارد. تست لاچمن، تست کشویی رباط صلیبی زانو، و تست پیوت شیفت، جمله روش‌های موجود برای ارزیابی رباط صلیبی هستند. از هر یک از این تست‌ها برای بررسی شل شدگی ارتباط بین استخوان فمور و ساق به علت پارگی رباط صلیبی استفاده می‌شود.  معاینه مفصل زانو می‌تواند به ارزیابی سایر ساختارهای درون مفصل تعیین آسیب دیدگی مینیسک، غضروف، رباط‌های خلفی کمک کند. عکسبرداری به کمک اشعه ایکس می‌تواند به تشخیص شکستگی استخوان پارگی رباط صلیبی کمک نماید. از اسکن ام آر آی برای ارزیابی آناتومی زانو و تشخیص آسیب دیدگی رباط، مینیسک، و استخوان استفاده می‌شود. اگرچه از ام آر آی برای بررسی آناتومی یک عضو استفاده می‌شود، نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای بررسی پیشینه و معاینه جسمانی بیمار باشد. افرادی که دچار آسیب دیدگی زانو شده اند به اسکن ام آر آی نیاز ندارند.

 چه روش‌هایی برای درمان پارگی رباط صلیبی پا وجود دارد؟

 برخی از روش‌های درمانی ساده و پیچیده که توسط پزشک پیشنهاد می‌شوند عبارتند از:

استراحت دادن به زانو

بیمار باید بنشیند تا هرگونه وزن اضافی از زانوی او برداشته شود. بیمار می‌تواند روی یک صندلی بنشیند یا دراز بکشد و پاهایش را بالاتر از کمر قرار دهد، بدین منظور می‌تواند ز یک صندلی بلند تر یا چند بالشت استفاده کند. قرار دادن زانو بالاتر از سطح بدن به کاهش تورم کمک خواهد کرد. بیمار باید از تکان دادن پای خود یا راه رفتن خودداری کند و باید از اعضای خانواده خود برای انجام امور روزمره کمک بگیرد تا از ایستادن یا راه رفتن اجتناب شود.

 قرار دادن کمپرس یخ روی زانو

 بیمار باید یک قطعه یخ و یک بسته از سبزیجات منجمد را درون حوله قرار دهد و هر دو ساعت یک بار به مدت ۲۰ دقیقه آن را روی زانوی خود بگذارد. قرار دادن یخ روی زانو می‌تواند به کاهش درد، التهاب، و رفع تورم کمک نماید. باید کمپرس یخ را بیش از ۲۰ دقیقه روی زانو قرار داد زیرا این کار باعث آسیب دیدگی پوست و بدتر شدن وضعیت مفصل زانو خواهد شد.

 استفاده از باند کشی

 استفاده از باند کشی و بستن آن دور زانو بسیار مفید است. بیمار می‌تواند روزانه چند بار از باند کشی استفاده کند ترتیب از مفصل زانوی خود محافظت نماید. باند کشی باید به اندازه کافی سفت باشد اما سفتی آن باعث اختلال در جریان خون زانو نشود. بیمار باید بر اساس شدت آسیب دیدگی زانوی خود، برای بستن باند کشی از دیگران کمک بگیرد.

 استفاده از قرص مسکن

 اگر پارگی رباط صلیبی پا باعث ایجاد درد شدید شود بیمار می‌تواند از قرص مسکن استفاده کند. بیمار باید از مصرف بیش از حد داروهای مسکن خودداری کند.

 استفاده از بریس زانو

 استفاده از بریس زانو یکی از روش‌های سودمند برای بهبود وضعیت زانو است که بیمار می‌تواند هنگام راه رفتن یا ایستادن از آن استفاده نماید. بریس زانو می‌تواند به محافظت از زانو کمک کند اما بیمار باید به خاطر داشته باشد که استفاده از آن باعث محدود شدن دامنه حرکات خواهد شد و نمی‌تواند در هنگام ایستادن یا راه رفتن و انجام فعالیت‌های سنگین بپردازد. ممکن است استفاده از بریس برای افرادی که فعالیت بسیار زیادی دارند و افراد ورزشکار دشوار باشد.

 فیزیوتراپی

 در صورتی که بیمار قصد داشته باشد از انجام عمل جراحی برای اصلاح پارگی رباط صلیبی پا اجتناب کند، می‌تواند از فیزیوتراپی زانو بهره بگیرد. فیزیوتراپی و توانبخشی گزینه درمانی مناسب برای افرادی است که فعالیت کمی دارند، ۶۵ سال به بالا دارند، یا قصد دارند فعالیت جسمانی و ورزشی خود را قطع نمایند. فیزیوتراپی به بیماران توصیه می‌شود که هنوز زانوی آنها پایداری دارد و رباط صلیبی پای آن‌ها دچار پارگی جزئی شده است. در فیزیوتراپی پزشک از روش‌هایی مانند اولتراسوند برای بهبود بافت آسیب دیده استفاده می‌کند. بیمار باید از یک برنامه درمانی که حداقل ۶ تا ۱۰ ماه طول میکشد پیروی کند و طبق نظر متخصص فیزیوتراپی تمرینات مخصوص تقویت زانو را انجام دهد. پزشک بیمار را از شرایط جسمانی فعلی و میزان پیشرفت در طول درمان و بهبود پارگی رباط صلیبی آگاه می‌کند.

 تمرینات ورزشی مخصوص پارگی رباط صلیبی پا

 در این قسمت به سه مورد از بهترین تمرینات کششی برای درمان آسیب دیدگی رباط صلیبی پا اشاره می‌کنیم:

 حرکات مخصوص چرخش پاشنه پا

 در حرکت پاشنه پا فرآیند کشش زانو بدون تحمیل فشار به زانو انجام می‌شود. بیمار باید برای انجام این حرکت روی زمین دراز بکشید و پاهای خود را صاف نگه دارد سپس به آرامی زانو آسیب ‌دیده خود را خم کند و پاشنه پای خود را در امتداد زمین و به سمت خود بچرخاند و در مرحله بعد به آرامی پای خود را به نقطه شروع برگرداند و این حرکت را ۱۰ بار تکرار کند.

 انقباضات ایزومتریک عضلات چهار سر ران

 انقباضات ایزومتریک عضلات چهار سر ران باید در حالت نشسته انجام شود. بدین منظور باید بیمار روی زمین یا روی صندلی بنشیند و پای آسیب دیده خود را صاف نگه دارد و پای دیگرش را خم نماید. سپس به آرامی عضلات چهار سر ران زانوی آسیب دیده خود را بدون تکان دادن پا منقبض نماید و حدود ۱۰ ثانیه در این حالت بماند، سپس استراحت کند. بیمار باید سعی کنند ۱۰ بار این تمرین را تکرار نماید.

 حرکت زانو در حالت دمر

 بیمار باید برای انجام این حرکت به صورت دمر دراز بکشد و پاهای خود را صاف نگه دارد، سپس زانوی آسیب دیده خود را خم کند و پاشنه پایش را به سمت باسن هدایت نماید. حدود ۵ ثانیه در این حالت بماند سپس پای خود را به نقطه شروع برگرداند. بیمار باید سعی کنند ۱۰ بار این حرکت را تکرار نماید.

انجام عمل جراحی

 در صورتی که بیمار، ورزشکار باشد و قصد ادامه دادن فعالیت ورزشی خود را داشته باشد، به ویژه اگر این فعالیت ورزشی شامل حرکات چرخشی یا پرش است، پزشک انجام عمل جراحی برای درمان پارگی رباط صلیبی پا را پیشنهاد می‌کند. در صورتی که چندین رباط زانو یا غضروف آن آسیب دیده باشد، یا بیمار به واسطه شغل باید زانویش را به کررات در طول روز خم کند، انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود.  پزشک، بیمار را به جراح ارتوپدی ارجاع می‌دهد و بیمار می‌تواند تحت مشاوره قرار بگیرد و به تفصیل از نحوه انجام عمل جراحی رباط صلیبی پا آگاه شود. جراح در طول عمل جراحی رباط صلیبی پا، رباط آسیب دیده را خارج می‌کند، و قسمتی از تاندون را جایگزین آن می‌نماید که شباهت زیادی به بافت رباط دارد. در این عمل جراحی، پزشک بافت مورد نظر را از زانوی دیگر بیمار یا فرد دیگری تهیه می‌کنند و آن را به زانوی بیمار پیوند می‌دهد ، با گذر زمان مجددا رباط صلیبی پا کامل خواهد شد. این فرآیند معمولاً در جراحی آرتروسکوپیک انجام می‌شود و از ابزارهای مختلف برای انجام عمل جراحی و ایجاد حفره‌های کوچک در کنار زانو استفاده می گردد. در طول عمل جراحی بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار میگیرد. بر اساس نوع جراحی ممکن است بیمار به یک روز بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.

 دوران بهبود

 بیمار باید در خصوص دوران بهبود با جراح مشورت کنند تا رباط صلیبی به درستی ترمیم شود. معمولاً ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا بیمار بتواند به طور کامل بهبود یابد و فعالیت خود را آغاز کند. بیمار به جلسات فیزیوتراپی و انجام تمرینات مخصوص تقویت زانو نیاز دارد تا رباط صلیبی پا به خوبی ترمیم گردد. در برخی موارد بیمار باید پس از عمل جراحی مدت زیادی استراحت کند تا زانو به طور کامل بهبود یابد. بیمار باید پس از عمل جراحی هر چند ماه یک بار به مطب پزشک مراجعه کند تا از ترمیم رباط صلیبی پای خود اطمینان حاصل نماید. پزشک به بررسی زانو می‌پردازد و از ترمیم رباط اطمینان حاصل می‌کند و به بیمار اجازه حرکت دادن زانو را می‌دهد. مراجعات منظم به پزشک باعث می‌شود که پزشک بتواند وجود هر گونه مشکلی را در مفصل زانو یا رباط صلیبی پا تشخیص دهد.

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است"