درمان لغزش ستون فقرات(اسپوندیلولیزیس)تمرین اصلاحی وتزریق اپیدورال

جابجایی مهره ها زمانی اتفاق می افتد که یکی از مهره های ستون فقرات لغزیده و از محل اصلی خود بیرون می آید.

معمولا مهره لغزیده و از مهره ای که در زیر آن قرار گرفته است جلوتر می رود.

این عارضه بیشتر در مهره های پایینی کمر و در سنین جوانی و بزرگسالی رخ میدهد

انواع و درجه های لغزندگی مهره ها:

• نوع اول : در بیشتر موارد افراد با اسپوندیلولیستزیس متولد می شوند و به طور مادر زادی با این مشکل روبرو هستند، و یا بعضی کودکان ممکن است در سال های ابتدایی رشد دچار این عارضه شوند.در هر دو حالت فرد تا سنین بزرگسالی هیچ مشکل خاصی نخواهد داشت.
• نوع دوم : در نوع دوم مشکلاتی در مهره ی پنجم کمری ( پارس اینتر آرتیکولاریس ) اتفاق می افتد. این نوع به چند گروه تقسیم میشود
  • گروه اول: شامل ترک خوردگی های بسیار کوچک بر اثر فعالیت های زیاد و بیش از اندازه
  • گروه دوم: شامل ترک خوردگی های کوچکی که منجر به گسستگی نمیشوند و با استخوان های اضافه درمان می شوند. وجود این اسخوان های اضافه باعث از بین رفتن ظاهر متناسب مهره ها می گردد.
  • گروه سوم: شکستگی هایی که بر اثر ضربه ایجاد میشوند.این ضربه ممکن است ناشی از فعالیت های ورزشی و یا اتفاقاتی مانند تصادف باشد.

ترک خوردگی های نوع دوم فقط زمانی منجر به اسپوندیلولیستزیس میشوند که باعث شوند مهره لغزیده و از محل اصلی خود جا به جا شود.

• نوع سوم: کهولت سن و تغییر و تحولات طبیعی که در گذز زمان در بدن انسان اتفاق می افتد
• نوع چهارم: شکستگی هایی که در مهره های دیگر بجز مهره پنجم کمری اتفاق می افتد.
• نوع پنجم: وجود تومور در ستون فقرات که به مهره ها فشار آورده و باعث جا به جایی آن ها شود
• نوع پنجم: که کمتر رایج است، بر اثر ضعف ناشی از جراحی

عارضه ی جابجایی مهره ها از نظر مقدار جا به جایی مهره ها نیز به چند درجه تقسیم می شود:

• درجه یک: ۲۵ درصد ستون مهره ها بیرون از محل خود هستند. این درجه کمترین مقدار است
• درجه دو: ۲۵ تا ۵۰ درصد از ستون مهره ها بیرون زده اند.
• درجه سه: ۵۰ تا ۷۵ درصد از ستون مهره ها بیرون زده اند.
• درجه چهار: ۷۵ تا ۱۰۰ درصد از ستون مهره ها بیرون زده اند.
• درجه پنج: تمام ستون مهره ها از از کاملا از جای خود بیرون آمده و جدا شده است.

علل جابجایی مهره ها چیست؟

این عارضه علت های مختلفی می تواند داشته باشد. بعضی افراد با این نقص متولد می شوند و تا سنین بالا تر به آن پی نخواهند برد. یا صدماتی که در دفعات متعدد و یا حتی در یک دفعه به بدن وارد شده است ممکن است علت ایجاد این عارضه در افراد دیگر باشد.

تشخیص علت بروز این عارضه به پزشک کمک میکند که علاوه بر تشخیص آن، راهکارهای درمانی مناسب برای آن ارائه کند.

علل شایع آن عبارتند از:

• ترک خوردگی های ناشی از صدمات
• صدمات وارده به مفاصل بر اثر آرتروز و دیگر امراض
• انحطاط مهره ها بر اثر کهولت سن و یا فشار زیاد بر بدن
• نقص مادرزادی
• اسپوندیلولیزیز ،نقص یا ترک خوردگی در مهره ی پنجم کمر
• تومور
• عمل جراحی

علائم جابجایی مهره ها چیست؟

درد پایین کمر شایع ترین علامت جابجایی مهره ها است.ممکن است یک فرد از زمان تولد این نقص را همراه داشته باشد ولی تا سنین بزرگسالی هیچ نشانه ای از وجود آن نباشد. معمولا علائم آن با افزایش و کهولت سن بروز می کند.

از نظر شدت علائم به این گونه است که بعضی افراد هیچ علائمی ندارند و بعضی دیگر ممکن است کنترل لگن و کمر خود را از دست بدهند.

بعضی از شایع ترین علائم آن در زیر آمده است:

• مشکل در راه رفتن و دویدن
• درد در قسمت پایینی کمر و در باسن
• دردی که از کمر به سمت یک یا هر دو پا منتقل می شود.
• ضعف در یک یا هر دو پا
• درد کمر که با حرکت یا چرخش شدید می شود.
• همسترینگ ضعیف (ضعف عضلات پشت پا)
• گودی بیش از حد کمر (لوردوز)

راه های تشخیص

اگر فرد مشکوک به جابجایی مهره ها باشد عکس برداری تجویز می شود.در بسیاری از موارد افراد چون هیچ علائمی از این عارضه را ندارند نمیدانند که دچار این مشکل شده اند.در این موارد معمولا دکتر در حین بررسی یک مشکل دیگر، به وجود این عارضه پی می برد.

تشخیص با تعدادی بررسی های فیزیکی و سوالاتی راجع به علائم ، شروع می شود.اگر پزشک به وجود این عارضه شک کند دستور عکسبرداری می دهد.

بررسی عکس ها نشان میدهد که آیا فرد دچار این عارضه شده است یا خیر و در صورت ابتلا ، بیماری در چه درجه ای است.

در بعضی موارد پزشک دستور عکسبرداری های بیشتری را میدهد تا محل دقیق ترک خوردگی ها را یافته و بتواند راه های درمانی بهتری را اتخاذ کند.

پی بردن به علت ایجاد جابجایی مهره ها، معمولا با سوالاتی راجع به زمان و چگونگی وقوع علائم، مشخص می شود

راه های درمان جابجایی مهره ها چیست؟

پزشک برای کاهش درد ناشی از این عارضه راهکارهای  زیر را تجویز می کند.

استفاده از دارو

مسکن های غیر استروئیدی مانند آسپیرین،تیلنول،موترین و ایبو بروفین ها در کنترل و کاهش درد ناشی از این عارضه موثرند. این داروها التهاب را، که ممکن است باعث دیسک کمر نیز شود، کنترل می کنند و کمک میکنند که فرد در انجام فیزیوتراپی ها راحت تر باشد

تزریق دارو به رشته های عصبی

در این راه دارو هایی مانند کورتون و کنالوگ به رشته های عصبی ستون مهره ها تزریق می شوند.این دارو ها از مسکن های خوراکی بسیار قوی تر هستند.این تزریقات در مرکز جراحی انجام شده و در حین انجام از دستگاه های اشعه ایکس استفاده میشود تا بتوانند مطمئن شوند که تزریق دقیقا در محلی که مورد نظر است انجام شود. با در نظر گرفتن تجربیات می توان گفت که این راهکار بسیار در کاهش التهاب و درد موثر و به بیمار کمک میکند که با کاهش درد بتوانند درمان فیزیوتراپی را بهتر انجام دهد. این روش تا حدی موثر است که میتواند چرخه ی درد و التهاب را به راحتی کنترل کرده و بیمار احتیاجی به عمل جراحی نداشته باشد

تزریق استروئید در فضای اپیدورال

 در بعضی بیماران که درد و عوارض این بیماری ادامه می یابد، از تزریق استروئید استفاده میشود. استروئید ها داروهای ضد التهاب قوی ای هستند که درد و التهب را کاهش می دهند.در این روش استروئید ها به ریشه ی عصب ملتهب شده تزریق می شوند. به این محل فضای اپیدورال گفته میشود. بعضی از پزشکان استروئید را به تنهایی تزریق میکنند و بعضی دیگر ،از داروهای بی حسی همراه آن استفاده میکنند. این روش فقط زمانی انجام میشود که راهکار های دیگر موثر واقع نشده باشند. تزریق استروئید ها همیشه نمیتوانند در کاهش درد موثر باشند و اگر اثر کنند موقتی خواهد بود

توانبخشی فیزیکی

انجام فعالیت های تواتنبخشی فیزیکی میتواند در کاهش درد و التهاب و افزایش توان و انعطاف بدن موثر باشد. برای کاهش درد و گرفتگی عضلات از مجموعه ای از راهکار های فیزیوتراپی استفاده میشود که شامل اعمال سرما و گرما و شوک الکتریکی است. همچنین به بیمار آموزش داده میشود که چگونه عضلات خود را منعطف کند، مخصوصا عضلات همسترینگ پشت پا. هدف این راهکار های درمانی فیزیوتراپی، کمک به بیمار برای رسیدن به چند هدف است:

• کنترل شرایط بیماری و عوارض آن
• اصلاح شکل ظاهری بدن و کاهش درد پشت و کمر
• افزایش انعطاف پذیری و استقامت کمر و شکم

بعضی دیگر از بیماران از درمان دستی ، ماساژ و طب سوزنی استفاده می کنند.

با تشخیص دکتر همچنین می توانید از کمر بندهای طبی و مخصوص استفاده کنید.در صورت نیاز ممکن است ۲ یا ۳ ماه مجبور به استفاده از آن باشید. البته معمولا کمربند برای سنین پایین که از درد پشت رنج میبرند و قبل از پیشرفت درد به دکتر مراجعه کرده اند توصیه می شود.

تزریق اوزون

در این روش ترکیبی از اوزون و اکسیژن به حجم بین مهره ای تزریق می شود، که فشار وارده به عصب را کاهش میدهد.و همچنین ثابت شده است که اوزون در کاهش التهاب ناشی از فتق دیسک بین مهره ای بسیار موثر است.از این روش هم در پیشگیری و هم درمان عوارض این بیماری موثر است.

تمرین هایی که باعث کاهش درد جابجایی مهره ها می شود

بعد از سپری کردن جلسات فیزیوتراپی و بهبود نسبی، پزشک شما به شما یک برنامه ی تمرینی برای منزل میدهد تا در کاهش درد ناشی از جابجایی مهره ها موثر باشید.

این برنا مه ی تمرینی معمولا شامل تمریناتی برای تقویت عضلات کمری و شکمی و تمریناتی برای افزایش قدرت عضلات پشت پا ، کمر و لگن است.همچنین ورزش های سبک دیگر مانند دوچرخه سواری و شنا برای افزایش سلامتی و کاهش درد توصیه می شود

چرخش لگن

در این تمرین با ثابت نگه داشتن ستون فقرات ،درد کمر کاهش پیدا می کند.این تمرین بنا به مقدار درد و همچنین ترجیح بیمار در حالت های مختلف اجرا می شود.

• به پشت روی زمین صاف بخوابید ، صورتتان به سمت بالا باشد و کف پاهایتان صاف روی زمین قرار بگیرد
• کمر خود را به زمین بچسبانید، با انقباض عضلات شکم تان این حالت را حفظ کنید
• ۱۵ ثانیه نگه داردید و بعد استراحت کوتاهی کنید
• این حرکت را ۱۰ مرتبه انجام دهید

دراز نشست

ضعف عضلات شکمی در افرادی که عضلات شکمی ضعیفی دارن و یا از جا به جایی مهره ها رنج میبرند باعث ایجاد درد در کمر میشود. یکی از راه های تقویت عضلات شکم حرکت دراز نشست است. قبل از انجام هر حرکتی سعی کنید بر فرم صحیح حرکت تمرکز کنید و حرکت را به آهستگی شروع کنید. حتی انجام حرکات کوچک هم میتواند بسیار موثر باشد. به بدن تان فشار نیاورید و آن را مجبور نکنید که تمامی این حرکات را به سرعت انجام دهد، اینکار ممکن است باعث افزایش درد شده و بهبود شما را مختل کند.

• روی زمین دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید و دست هایتان را روی سینه قرار دهید.اگر میخواهید میتواند برای سهولت ، دست ها را کنار گوش ها قرار دهید ولی در حین انجام حرکت نباید از دست ها برای بالا کشیدن خود استفاده کنید.
• به آرامی سر و شانه ی خود را از زمین بلند کنید تا جایی که درگیر شدن عضلات شکمتان را حس کنید.
• ۳ ثانیه به این حالت بمانید و سپس به حالت شروع بازگردید
• این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

دو زانو در شکم

تقویت عضلات میانه بدن و عضلات شکمی باعث افزایش استحکام بدن و کاهش درد ناشی از جا به جایی مهره ها میشود.

• روی زمین دراز کشیده و سر را صاف رو به بالا قرار دهید
• با چسباندن گودی کمر به زمین سعی کنید که عضلات شکمتان را سفت کنید
• با کمک دست هایتان، ۲ زانو را همزمان بالا آورده و به سینه نزدیک کنید و ۵ ثانیه نگه دارید
• این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید

عضلات بین مهره ای

عضلات بین مهره ای عضلات کوچک اما مهمی هستند که در کنار ستون مهره های شما قرار گرفته اند این عضلات در خم و راست شدن و انجام حرکات بدن کمک کرده و انعطاف مفاصل را بیشتر میکنند.در بیمارانی که از جابجای مهره ها رنج میبرند ، این عضلات ضعیف هستند.

روی زمین به پهلو دراز بکشید، دست بالایی خود را روی ستون مهره هایتان بکشید تا بتوانید عضلات بین مهره ای خود را حس کنید.

• برای تقویت آنها، تصور کنید که میخواهید پایتان را به سینه تان نزدیک کنید اما اینکار را بدون حرکت دادن پاها انجام دهید.
• در این هنگام عضلات شما باید قوس پیدا کنند
• ۳ثانیه در این حالت بمانید و برای هر طرف ۱۰ مرتبه این حرکت را انجام دهید.

کشش عضلات پشت پا

عضلات پشت پای کسانی که از جابجایی مهره ها رنج میبرند معمولا سفت و بدون انعطاف است چون اصلی ترین عضله ای است که در امتداد کمر قرار میگیرد.سفت بودن عضلات پشت پا باعث اعمال فشار به کمر و افزایش درد می شود.

• روی زمین نشسته پاهایتان را صاف روی زمین قرار دهید ونوک انگشتان پا را به سمت بالا بکشید.
• به آرامی به سمت جلو بروید و سعی کنید انگشتان پاهایتان را با دست بگیرید. تا جایی جلو بروید که در پشت پایتان احساس کشیدگی کنید.
• ۳۰ ثانیه نگه دارید و ۳ مرتبه تکرار کنید.سعی کنید هربار بیشتر به سمت انگشتان پایتان بروید و به انها نزدیک تر شوید.

تمریناتی که در صورت جابجایی مهره ها باید از انجام انها خودداری کرد

از آنجاییکه به دلیل جابجایی مهره ها ، ستون مهره ها به شدت حساس و ضعیف هستند، بعضی از ورزش ها می توانند باعث فشار و آسیب بیشتر شوند. حتما لازم است که راجع به ورزش هایی که انجام میدهید با پزشک مشورت کنید تا از آسیب های بیشتر جلوگیری شود. در اینجا ورزش هایی که باعث آسیب بیشتر می شوند ذکر شده است:

• وزنه برداری: وزنه برداری،مخصوصا با استفاده از روش های اشتباه، عوارض بسیار زیادی برای کمر خواهد داشت. در حین وزنه بردازی شما مقدار زیادی وزن را به کمر و میان تنه ی خود اعمال میکنید.
• حرکات چرخشی و کششی: با وجود اینکه انجام تمریناتی که کمر را درگیر میکنند برای افزایش استقامت عضلات شکمی و کمر مناسب است، اما توجه داشته باشید که این حرکات نباید چرخش داشته باشند یا باعث کشیدگی بیش ازحد شوند. چون در این صورت شما آسیب بیشتری به کمرتان وارد میکنید.
• ورزش های پر فشار و پر تحرک: اینکه در حین درمان این عارضه فعالیت بدنی داشته باشید بسیار موثر و مهم است ولی از انجام فعالیت هایی مانند دویدن، فوتبال و بسکتبال که به کمر فشار می آورند باید خودداری کرد.

چه زمانی جراحی لازم است؟

جراحی فقط زمانی لازم است که راهکارهای ذکر شده نتوانند درد و عارضه را بهبود بخشند. جراحی هم برای بهبود ساختاری مهره ها و هم برای بهبود فشار وارده بر عصب ها انجام می شود. این جراحی بعنوان جراحی فشرده سازی لامینکتومی هم معرفی می شود.برای حذف فشاری که بر روی رشته های عصبی وارد می آید جراح ممکن است مجبور شود قسمت هایی از مفصل آسیب دیده را جدا کند.

از آنجاییکه مهره ها وظیفه ی حفظ تناسب و ثبات میان تنه را بر عهده دارند، ستون مهره ها مخصوصا بعد از جابجایی مهره ها آنها ممکن است به شدت ضعیف شود. به همین دلیل مدت زمان برای جوش خوردن دوباره ی مهره ها لازم است