درمان ارتروزمچ دست و پیشگیری از ساییدگی مفاصل با ویتامینها و آب

مچ دست یک مفصل لولایی بسیار پیچیده است که شامل 15 استخوان بین ساعد و دست می‌باشد. زمانی که هر قسمت از مچ دست به دلیل تلاش طبیعی بدن برای محافظت از خود ملتهب می‌شود، آرتروز دست اتفاق می‌افتد. بیش از 100 نوع آرتروز مختلف وجود دارد اما معمولاً این عارضه به دلیل ابتلا به استئو آرتریت یا روماتیسم مفصلی در مچ دست اتفاق می‌افتد.

15 استخوانی که مچ دست را تشکیل می‌دهند عبارتند از 8 استخوان کوچک در کف دست، 2 استخوان در ساعد (رادیوس و اولنا) و 5 استخوان پایینی کف دست (متاکارپال). این استخوان‌ها که به وسیله رباط‌ها و غضروف‌های مفصلی محیطی به یکدیگر متصل شده‌اند در یک مفصل به هم می‌رسند. این غضروف یک مانع حفاظتی بین استخوان‌ها ایجاد کرده و از این که استخوان‌ها به هم سائیده شوند جلوگیری می‌کند. در هنگام ابتلا به آرتروز، غضروف مفصلی نازک شده و از بین می‌رود که باعث می‌شود استخوان‌ها مستقیماً روی یکدیگر سائیده شوند.

علت ابتلا به آرتروز در مچ دست چیست؟

آرتروز نوعی التهاب مفصلی است که انواع مختلفی دارد. هر نوع آرتروز علل و روش‌های درمانی متفاوتی دارد. استئو آرتریت و روماتیسم مفصلی دو نوع شایع آرتروز هستند. هر دو باعث ایجاد درد، التهاب، تورم و خشک‌شدگی دست می‌شوند.

 استئو آرتریت

استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتروز است. برخی عوامل که احتمال ابتلا به این نوع آرتروز را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• آسیب‌دیدگی‌های ضربه‌ای مانند شکستگی استخوان
• استفاده زیاد از مفصل مانند انجام حرکات مکرر و تکراری
• آمادگی‌های ژنتیکی
• چاقی
• افزایش سن

در صورت ابتلا به استئوآرتریت، ضربه‌گیری حفاظتی بین مفاصل از بین می‌رود. استخوان‌ها به طور مستقیم روی یکدیگر سائیده سده و باعث ایجاد تغییرات ساختاری می‌شوند. خارهای استخوانی یک نمونه از این تغییرات است. مثال دیگر شکل‌گیری برآمدگی‌هایی به نام گره‌های هبردن در مفصل نزدیک به ناخن‌ها در انگشتان دست است. بسته به شدت این عارضه، اقدامات درمانی مانند آتل‌بندی استخوان برای ترمیم ناهنجاری ایجاد شده و جلوگیری از فرسودگی بیشتر ضرورت می‌یابد.

 روماتیسم مفصلی

دانشمندان در مورد علت ابتلا به روماتیسم مفصلی هنوز خیلی مطمئن نیستند اما بر این عقیده‌اند که این بیماری نیز مانند استئو آرتریت ممکن است به دلیل برخی آمادگی‌های ژنتیکی ایجاد شود. برخی عوامل شایع دیگر که احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• وقایع محرک مانند ابتلا به عفونت‌ها
• عدم تعادل هورمونی

روماتیسم مفصلی متفاوت از استئوآرتریت است زیرا یک نوع بیماری خودایمنی است. این بیماری بر غشای محیطی، روان کننده و مفاصل سینویال بدن تأثیر می‌گذارد. مایع سینوویال در غشای حاوی اسید هیالورانیک، آلبومین و سلول‌های فاگوسیتیک که مفاصل را از مواد زائد تمیز می‌کنند تولید می‌شود. سیستم ایمنی بدن، غشای سینوویال را با یک جسم خارجی اشتباه گرفته و به آن حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب و در نتیجه درد، محدودیت‌های حرکتی و در نهایت خوردگی مفصل می‌شود.

علائم

برخی از علائم آرتروز دست و مچ دست عبارتند از:

• درد و سوزش در مفاصل دست به خصوص در هنگام صبح و در هنگام انجام کارهای سنگین
• تورم
• گرم شدن ناشی از وجود التهاب
• معمولاً مفاصل اطراف انعطاف‌پذیرتر می‌شوند تا بتوانند آسیب‌دیدگی مفصل را جبران کنند.
• شنیدن صدای تق‌تق در مفاصل داخل دست یا حس کردن این حالت
• ظاهر شدن کیست روی انگشتان دست
• کاهش قدرت دست
• دشواری در حرکت دادن مچ دست

 روش‌های تشخیص

ممکن است پزشک برای کمک به تشخیص از بیمار سؤالاتی بپرسد. برخی از این سؤالات عبارتند از:

• علائم از چه زمانی شروع شده‌اند؟
• چه کارهایی باعث تشدید علائم می‌شوند؟
• انجام چه کارهایی باعث بهبود علائم می‌شود؟
• آیا دستان شما اخیراً آسیب دیده است؟
• آیا علائم دیگری نیز دارید؟ (تب، کاهش وزن، راش، احساس خستگی شدید بدون دلیل مشخص، خشکی چشم‌ها یا خشکی دهان)؟

پزشک معاینات بالینی را روی دست‌های شما انجام می‌دهد تا هر گونه ناهنجاری را شناسایی کند. پزشکان به طور ویژه‌ای به دنبال وجود ناهنجاری‌های روی دست مانند کج شدن جزئی انگشت‌ها یا وجود نودول‌های متمایز هستند. همچنین ممکن است دستور انجام برخی آزمایش‌های تصویری مانند عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) را نیز بدهند.

ممکن است پزشک دستور انجام آزمایش خون را برای مشخص کردن وجود عفونت‌ها و مشکلات مرتبط با سیستم ایمنی بدن را نیز بدهد. اگر مفصل متورم شده باشد و آب آورده باشد، مایع از درون آن کشیده شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

 چگونه می‌توان آرتروز مچ دست را درمان کرد؟

بسته به علل ابتلا به آرتروز، ممکن است پزشک روش‌های درمانی زیر را برای بیمار به کار گیرد:

 سرما درمانی و گرما درمانی

استفاده از یخ روی مفصل متورم به مدت 10 دقیقه به کاهش تورم کمک می‌کند. یخ باید همیشه در یک محافظ مانند پارچه قرار داده شود تا به پوست آسیبی وارد نکند.

گرما درمانی می‌تواند به کاهش خشک‌شدگی مفصل کمک کند. به این منظور دست‌های خود را درون یک وان آب گرم قرار دهید.

موم پارافین نیز به التیام خشک‌شدگی و تسکین درد کمک می‌کند. موم درمانی باید فقط تحت نظارت پزشک انجام شود.

 آتل‌بندی

آتل‌بندی شامل استفاده از مچ‌بندهای طبی که شبیه به دستکش‌های انگشتی هستند است.

آتل‌های آستینی نیز برای ثابت نگه داشتن یک یا چند انگشت به کار برده می‌شوند که استفاده از آنها بستگی به منبع درد آرتروز دارد.

با ثابت نگه داشتن مفصل، این آتل‌ها به کاهش درد کمک می‌کنند.

 داروها

علاوه بر درمان‌های خانگی برای آرتروز مچ دست و دست‌ها، مصرف برخی داروها نیز به کاهش علائم ناشی از ابتلا به آرتروز کمک می‌کند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ممکن است برای درمان و مدیریت علائم آرتروز تجویز شوند. برخی از این داروها عبارتند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم
• داروهای تعدیل‌کننده ضد روماتیسمی برای درمان روماتیسم مفصلی
• بیولوژیک برای درمان روماتیسم مفصلی
• استروئیدهای خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب
• تزریق کورتیزون

درمان‌های فیزیکی

درمان‌های فیزیکی برای کاهش علائم و درد ناشی از ابتلا به آرتروز به کار برده می‌شوند. این روش درمانی به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره خود را دوباره انجام دهید.

برخی اقدامات درمانی فیزیکی برای درمان استئو آرتریت عبارتند از:

• تغییرات سبک زندگی (تعدیل یا توقف فعالیت‌هایی که باعث ایجاد درد می‌شوند)
• آموزش‌های تقویتی
• ماساژ
• آب درمانی
• لیزر درمانی
• شاک ویو تراپی
• طب سوزنی
• درمان‌های دستی
• تحریک الکتریکی عصب (TENS)

 تمرینات ورزشی برای دست

تمرینات به حفظ انعطاف رباط‌ها و تاندون‌های نگهدارنده در دست و کاهش درد در دست کمک می‌کنند. برای کمک به کاهش درد ناشی از ابتلا به آرتروز در دست می‌توان اقدامات زیر را انجام داد.

• دست خود را مشت کرده و انگشتان خود را به طور کامل باز کنید، این حرکت را برای هر دست چندین مرتبه تکرار کنید
• یک انگشت را به صورت تدریجی و با دقت خم کنید سپس به آرامی آن را دوباره باز کنید، این حرکت را برای همه انگشتان انجام دهید
• دست خود را روی یک سطح صاف قرار دهید و انگشت‌ها خود را باز کنید سپس سعی کنید هر انگشت را به آرامی از روی سطح بلند کنید. انگشت را در بالاترین حالتی که می‌توانید به مدت 3 تا 5 ثانیه نگه دارید. این حرکت را برای همه انگشتان تکرار کنید.

بهتر است این حرکات تمرینی را با ملایمت و به آرامی انجام دهید. متخصص درمان‌های فیزیکی که در مورد مشکلات دست متبحر است به شما روش‌های درست انجام دادن این حرکات را آموزش می‌دهد.

از انجام فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد در دست شما می‌شود جلوگیری کرده و از استفاده بیش از حد از دستان خود اجتناب کنید تا درد کاهش یابد.

پس از انجام اقدامات درمانی چه انتظاراتی در مورد نتایج می‌توان داشت؟

هر فرد به شکل متفاوتی نسبت به اقدامات درمانی واکنش نشان می‌دهد. تمرکز اولیه بر کاهش درد، بهبود توانایی‌های حرکتی و کاهش نرخ پیشروی بیماری است. در صورت ابتلا به آرتروز، اقدامات درمانی شروع شده و ممکن است شامل سازگار کردن فعالیت‌های روزمره برای کاهش علائم و بهبود عملکرد فردی شود.

 روش‌های کمک به پیشگیری از آرتروز

با این که نمی‌توان به طور کامل از ابتلا به آرتروز در دست و مچ دست پیشگیری کرد اما می‌توان با انجام برخی اقدامات از احتمال ابتلا به آن کاست یا آن را به تأخیر انداخت. آرتروز زمانی که غضروف از بین می‌رود ایجاد می‌شود و باعث سائیدگی استخوان‌ها روی هم و آسیب‌دیدگی آنها می‌شود که دردناک است. رعایت برخی نکات زیر ممکن است از ابتلا به آرتروز جلوگیری کند:

 حفظ وزن سالم بدن

وزن اضافی باعث کشیدگی بیشتر مفاصل و غضروف‌های می‌شود که فرسایش آنها را تسریع می‌کند. برای کاهش وزن بدن، رژیم غذایی خود را تغییر داده و اگر ورزش نمی‌کنید شروع به انجام حرکات ورزشی کنید. سعی کنید ورزش‌های کم برخورد انجام دهید به خصوص اگر مفاصل شما درد می‌کنند.

 ویتامین دی بدن خود را بررسی کنید

پزشک باید میزان ویتامین دی بدن شما را بررسی کرده و در صورتی که کم است برای شما مکمل‌هایی را تجویز کند یا منابع طبیعی دریافت ویتامین دی را افزایش دهید. برخی منابع طبیعی این ویتامین عبارتند از ماهی‌های چرب، لبنیات و حتی نور طبیعی خورشید

 میزان آب بدن خود را حفظ کنید

غضروف حاوی مقادیر زیادی آب است. کم‌آبی غضروف آن را مستعد آسیب‌دیدگی، فرسایش و پارگی می‌کند. حفظ آب بدن به حفظ وزن سالم شما نیز کمک می‌کند.

 روش‌های خود را مورد توجه قرار دهید

اگر اجسام سنگین بلند می‌کنید یا ورزش می‌کند همیشه مطمئن باشید که از روش‌های دریت برای انجام کارهای خود استفاده می‌کنید و فشار ناخواسته و مضاعفی بر مفاصل شما وارد نمی‌شود.