درمان آرتروز مفصل لگن و ران با و بدون جراحی (با استفاده از روش های توانبخشی)
مفصل لگن به کمک یک نوع مفصل گوی و کاسهای خاص، فمور (استخوان ران) را به لگن خاصره وصل میکند. این مفصل بیشتر وزن بدن را تحمل میکند و حفظ ثبات و پایداری فرد حین حرکت و ثابت ایستادن را بر عهده دارد. مشکل لگن در اثر آرتروز ران میتواند اختلال حرکتی را در پی داشته باشد و با معلولیت حاد در ارتباط است. یک حقیقت مسلم در خصوص آرتروز ران و لگن سرتاسر بدن وجود دارد، هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان بموقع آغاز گردد، شانس به حداقل رساندن یا پیشگیری از آسیب مفصلی بیشتر میشود. وجود روشهای درمان توانبخشی مختلف جهت کاهش یا جلوگیری از آسیب به ساختار مفاصل بسیار موثر هستند بدینمعناکه میتوان از مفاصل و سایر ساختارهای ناحیه لگن محافظت کرد و عملکرد صحیح آنها را حفظ کرد.
دلایل
آرتروز لگن بهعنوان یک بیماری خودایمن شناخته میشود، بهعبارتی سیستم ایمنی به اشتباه بدن خود بیمار را مورد حمله قرار میدهد. هرچند علت آرتروز لگن و ران هنوز مشخص نیست، کارشناسان معتقدند عوامل زیر در بروز بیماری نقش دارند:
- عوامل ژنتیکی
- عوامل محیطی
- هورمون ها
علائم
احساس درد شدید، خشکی و ورم برخی نشانههای آرتروز لگن و ران هستند. در مورد این بیماری ممکن است لگن درد به صورت احساس ناراحتی و خشکی در ناحیه ران و کشاله ران بروز کند.
سایر نشانههای آرتروز لگن و ران عبارتند از خستگی، کاهش اشتها، درد، ورم، و خشکی سایر مفاصل. علائم آرتروز لگن ممکن است رفتهرفته یا بطور ناگهانی ظاهر شوند.
تشخیص
پزشک به منظور تشخیص بدن بیمار را معاینه و سوابق پزشکی او را بررسی خواهد کرد و دستور برخی آزمایشات مانند آزمایش خون و عکسبرداری اشعه ایکس را خواهد داد. برخی آزمایشات دیگر میتواند به تشخیص آرتروز لگن کمک کند از جمله:
- امآرآی
- سونوگرافی
- عکسبرداری از استخوان
درمان
درمان علائم آرتروز لگن به شدت نشانهها، ماهیت و میزان آسیب و همچنین اهداف و مقاصد بیمار بستگی دارد. درمان دارویی و غیردارویی و جراحی از گزینههای اصلی محسوب میشوند.
روشهای مختلف درمان آرتروز لگن عبارتند از:
استراحت
وقتی شرایط بیماری حاد شد میبایست به مفاصل استراحت داد. درصورتیکه مشکل مفصل نقاط بیشتری را درگیر کرده، تسکین درد با استراحت در بالین میسر میشود. در این مرحله استراحت دادن به مفاصل بهترین کار ممکن است.
سرما و گرما درمانی
معمولا سرمادرمانی برای فاز آرتریت روماتوئید حاد لگن کاربرد دارد و گرمادرمانی برای فاز آرتریت روماتوئید مزمن لگن مورد استفاده قرار میگیرد. گرما میتواند حس آرامش در عضلات بوجود آورد و به نرم کردن مفاصل کمک کند. از ویژگیهای گرمادرمانی میتوان به آرامش عضلانی و رفع خشکی مفصل، کمک به گرم شدن مفاصل پیش از انجام هر گونه فعالیت یا رفع اسپاسم عضلانی اشاره کرد. سرمادرمانی میتواند به کاهش التهاب، ورم، و درد ناشی از فعالیت و آرتریت روماتوئید لگن کمک کند.
داروها
تجویز دارو نخستین روش درمانی جهت کنترل و مدیریت التهاب و درد تلقی میشود (ازجمله داروهای دردکش، داروهای ضدروماتیسمی تغییردهنده سیربیماری و گلوکوکورتیکوئیدها).
تزریق دارو
ممکن است تزریق مستقیم داروی گلوکوکورتیکوئید داخل لگن به کنترل التهاب حاد کمک زیادی کند. بااینحال این داروها مانع از پیشرفت بیماری و آسیب به ساختار مفاصل نخواهند شد.
اَرتز و تخته شکستهبندی
از تختههای شکستهبندی بهعنوان تجهیزات کمکی حین استراحت و انجام فعالیت استفاده میشود و مفاصل درگیر و فعال را در موقعیت مناسب حفظ میکند. بهتر است شکستهبندهایی که از مواد نرم و انعطافپذیر ساخته شده و رضایت بیمار را برآورده میسازند پیشنهاد کنید. اَرتز و تخته شکستهبندی جهت کاهش درد و التهاب، پیشگیری از پیشرفت بدشکلی، جلوگیری از فشار بیشتر روی مفصل، محافظت مفاصل و برطرف کردن خشکی مفصل کاربرد دارند.
آبدرمانی
از آبدرمانی بهعنوان یکی از روشهای درمانی جایگزین برای سایر بیماریهای روماتیسمی، بخصوص بیماریهای تخریبی و مزمن بهره گرفته میشود. افزایش دامنه حرکتی مفاصل، تقویت عضلات، رفع اسپاسمهای دردآور عضلانی و بهبود سلامت بیمار از جمله مزایای آبدرمانی محسوب میگردند.
ماساژدرمانی
هدف از ماساژدرمانی و حرکت دادن مفاصل با دست کمک به بهتر شدن عملکرد مفصل، کاهش درد، کند کردن روند بیماری و بهبود انعطافپذیری و سلامت است (از بعد افسردگی، اضطراب، خلق و خو و احساس ناراحتی).
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی جهت رفع ناراحتی و احساس درد بیماران مبتلا به آرتروز لگن کاربرد دارد. تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست یک از پرکاربردترین روشهای درمانی به حساب میآید. ثمربخشی این روش درمانی در تسکین درد، ورم، و بهبود دامنه حرکتی مفاصل بواسطه برخی تحقیقات مورد تایید قرار گرفته است. همچنین از نظر میزان دردکشی تفاوت چندانی بین جریان اینترفرنشیال و تحریک الکتریکی مشاهده نشد. تجهیزات TENS یا درمان به روش تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست میتواند به کنترل آرتروز کمک کند بدون اینکه نیازی به استفاده بیشتر از داروها باشد، درنتیجه از مشکل عوارض جانبی داروها نیز کاسته خواهد شد.
طبسوزنی
طبسوزنی یک درمان سنتی متعلق به کشور چین است و طی هزاران سال جهت درمان امراض و بیماریها مورد استفاده قرار گرفته است. تعدادی سوزن باریک و ریز به نقاط خاصی از پوست فرو برده میشود، سپس این سوزنها را با دست تنظیم میکنند یا از طریق جریانهای الکتریکی ملایم تحریک میکنند. اگر سایر روشهای درمانی جهت رفع درد لگن را امتحان کردید و نتیجهای حاصل نشد و اگر آمادگی برای جراحی لگن ندارید، طبسوزنی مناسبترین گزینه درمانی است.
حرکت ورزشی
عضلات مرکزی سرتاسر شکم و کمر وظیفه حفظ تعادل و ثبات برای کل بدن را بر عهده دارند؛ قوی و انعطافپذیر نگه داشتن این عضلات به پایداری و محافظت از مفاصل مخصوصا عضلات کمر و لگن کمک خواهند کرد. ورزشدرمانی در تقویت ناحیه تحتانی کمر، عضلات شکم، یا ماهیچههای کف لگن موثر خواهد بود. اجرای حرکات هدفمند بر روی این گروه از عضلات بسیار سودمند است، زیرا این عضلات در طول روز خیلی تحرک ندارند.
تعدادی از ورزشهای مناسب برای درمان آرتروز لگن عبارتند از:
حرکت پلانک
برای انجام این حرکت:
- به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید و کمر را صاف نگه دارید.
- یک پا را از روی زمین بلند کنید و پشت بدن قرار دهید، زانو را کمی خم کرده طوریکه قوسی در کمر یا گردن ایجاد نشود.
- 4 تا 6 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس پا را به وضعیت اول بازگردانید.
- اگر آمادگی بدنی خوبی دارید میتوانید حرکت را حرفهایتر اجرا کنید، یک پا و دست مخالف را همزمان از زمین بلند کنید. 4 تا 6 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به سر جای اول بازگردانید.
حرکت مارش روی توپ بدنسازی
به منظور اجرای این حرکت:
- از پشت روی توپ ورزشی دراز بکشید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده و صاف روی زمین قرار دهید
- پاشنه یک پا را از زمین بلند کنید طوریکه انگشتان پا همچنان با زمین در تماس باشند. (اگر میخواهید فشار بیشتری به عضله وارد شود، تمام پا را از زمین بلند کنید).
- چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس پا را به جای اول بازگردانید و حرکت را بر روی پای دیگر اجرا کنید. این تمرین را به مدت 10 تا 15 دقیقه تکرار کنید.
حرکت نیمکرانچ روی توپ بدنسازی
برای اجرای این تمرین:
- به پشت روی توپ ورزشی دراز بکشید طوریکه پاها صاف و درتماس با زمین باشند و دستها به صورت صلیبی روی سینه یا لگن قرار گیرند.
- از پشت و با حفظ زاویه 45 درجه به توپ بدنسازی لم دهید، بدون جابجا کردن پاها، بر روی انگشتان پا بلند شوید و بدن را از ناحیه لگن خم کنید.
- بدون اینکه کف پاها از زمین بلند شوند، از عضلات شکم برای عقب و بالا کشیدن خودتان و قرار گرفتن در وضعیت نشستن کمک بگیرید، مجدادا به سمت جلو حرکت کنید و پاها را در وضعیت چسبیده به زمین قرار دهید. این حرکت را 5 مرتبه تکرار کنید.
کرانچ مایل روی توپ بدنسازی
برای اجرای این حرکت:
- روی توپ بدنسازی دراز بکشید طوریکه پاها صاف و در تماس با زمین باشند و دستها را بالای سرتان قرار دهید.
- از پشت و با حفظ زاویه 45 درجه به توپ بدنسازی لم دهید، بدون جابجا کردن پاها، بر روی انگشتان پا بلند شوید و بدن را از ناحیه لگن خم کنید.
- در این وضعیت بمانید و گهکاهی بهآرامی یک دست را پایین و به سمت زانوی مخالف پایین بیاورید.
- این تمرین را 10 مرتبه در هر سمت اجرا کنید و هر بار دست دیگر را پایین بیاورید.
جراحی
درصورتیکه درمان دارویی یا سایر روشهای درمانی در رفع علائم آرترزو مفصل موثر واقع نشوند، ممکن است پزشک گزینه جراحی را به بیمار پیشنهاد کند. گزینههای جراحی عبارتند از:
جایگزینی کل مفصل
غالبا جراجی جایگزینی کل لگن جهت درمان آرتروز استفاده میشود و این گزینه در تسکین درد و بهبود دامنه حرکتی مفصل بسیار موثر است. کنار آمدن با افت استخوان و کاهش تراکم مواد استخوانی از جمله مشکلات اصلی جراحی جایگزینی لگن در بیماران مبتلا به آرتروز ران به شمار میآید.
برداشتن بخشی یا تمام دیواره مفصل (سینووکتومی)
جراحی سینووکتومی مستلزم برداشتن بخشی یا تمام دیواره مفصل است و بیشتر در موردهایی که آسیب محدود به دیواره مفصل میشود و غضروف همچنان سالم است، کاربرد دارد.