انواع طب سوزنی: تسکین و درمان درد،تورم و التهاب بیماریهای مفصلی

طب سوزنی جزء طب سنتی چین محسوب می‌شود که برای درمانی برخی از بیماری‌ها ازجمله درد مفاصل مورد استفاده قرار می‌گرفته است. طب سوزنی بر این فرضیه استوار است که در بدن ما الگوهایی از انرژی (چی) در جریان هستند که وجود تعادل در آن‌ها برای سلامتی افراد ضروری است. گفته می‌شود که ایجاد اختلال در این الگوها باعث بیماری می‌شود. طب سوزنی معتقد است که با تحریک نقاط خاصی از بدن می‌تواند تعادل را به این جریان‌های انرژی بازگرداند، نقاطی که در نزدیکی سطح پوست واقع شده‌اند. در طب سوزانی نقاط آناتومیک خاصی از بدن در سطح پوست توسط تکنیک‌های مختلفی تحریک می‌شود. انواع مختلفی از روش‌های تشخیصی و درمانی در طب سوزنی وجود دارد که با ترکیب سایر روش‌های طب سنتی در کشورهایی همچون چین، ژاپن، کره و سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد.مناسب‌ترین مکانیسم تحریک نقاط طب سوزنی که تحقیقات زیادی پیرامون صورت گرفته است، عبارت‌اند از تحریک نقاطی از پوست به کمک استفاده از یک سوزن نازک فلزی که به‌صورت دستی انجام می‌شود و یا تحریک نقاط توسط ابزارهای الکتریکی.

انواع طب سوزنی

انواع مختلفی از طب سوزنی وجود دارد که برای شرایط مختلف، بکار گرفته می‌شوند، در زیر تعدادی از این روش‌ها معرفی خواهد شد:

استانداردهای سوزن‌های طب سوزنی

سوزن‌های طب سوزنی انواع مختلفی دارند. آن‌ها ممکن است کوچک، نازک، از جنس فولاد ضدزنگ و یا ضخیم، بلند و از جنس نقره و طلا باشند. انواع مختلفی از این نوع سوزن‌ها در دسترس هستند، اما معمولاً در طب سوزنی مدرن تنها از 6 نوع سوزن استفاده می‌شود.

• سوزن‌ها نرم و بسیار نازک هستند. ضخامت، طول، عرض نوک و شکل سرسوزن می‌تواند متفاوت باشد. ضخامت یک سوزن معمولاً سه برابر ضخامت یک تار موی انسان است. طول سوزن از 1 تا 15 سانتی‌متر متغیر است و قطر آن نیز می‌تواند از 0.27 الی 0.46 میلی‌متر متغیر باشد. اغلب متخصصین طب سوزنی از سوزن‌هایی با طول 2.5 تا 4 سانتی‌متر استفاده می‌کنند.
• ازآنجایی‌که سوزن‌ها به داخل پوست نفوذ می‌کنند، رعایت بهداشت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در طب سوزنی مدرن اغلب از سوزن‌های یک‌بارمصرف استفاده می‌شود. این سوزن‌ها از قبل استریل و ضدعفونی می‌شوند. از آن‌ها فقط برای یک نفر استفاده می‌شود و بعدازآن دور انداخته می‌شوند. انتهای سوزن‌ها یک دسته باریکی تعبیه شده است تا هنگام استفاده دست متخصص طب سوزنی آسیب نبیند.
• سوزن‌های مورد استفاده در طب سوزنی با سوزن‌های تزریق زیر جلدی متفاوت هستند. سوزن‌های تزریق سری غیرقابل انعطاف دارند و توخالی هستند تا از این طریق دارو به بیمار تزریق شود.
• انتهای سوزن‌های تزریقی برنده است، درحالی‌که سوزن‌های طب سوزنی طوری طراحی شده‌اند که آسیب بافتی یا کبودی پس از استفاده به حداقل میزان ممکن برسد.

چه نوع شرایطی با طب سوزنی درمان می‌شود؟

طب سوزنی طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها را پوشش می‌دهد، ازجمله:

• کمردرد و گردن درد
• در ناحیه لگن آرتریت (آرتروز) و سیاتیک
• در زانو (بیماری زانوی دوندگان، آرتروز، بورسیت)
• در مچ پا و پا (رگ به رگ شدن مچ پا، بیماری نورومای مورتون، انحراف شست)
• در شانه (شانه منجمد، کپسولیت (التهاب کپسول شانه)، تاندونیت (التهاب تاندون))
• سندرم خروجی قفسه سینه
• در آرنج (بیماری آرنج تنیس‌بازان و آرنج گلف بازان)
• در مچ و دست (سندروم تونل مچ دست (کارپال تونل)، آرتریت، انگشت ماشه‌ای و بیماری سندرم دکوروان)
• سردرد و میگرن
• در فک بیماری اختلال مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ)
• سندرم فیبرومیالژیا و خستگی مزمن
• نورالژی عصب سه‌قلو
• نورالژی بعد از زونا

طب سوزنی چگونه عمل می‌کند؟

چگونگی عملکرد طب سوزنی در حوزه پزشکی سؤال شایعی است که ذهن اکثر افراد را به خود مشغول نموده است؛ پاسخ این سؤال با درک مفاهیم زیر مشخص می‌شود:

 پاسخ‌های بیولوژیکی

بسیاری از مطالعات در انسان نشان داده است که طب سوزنی می‌تواند باعث بروز پاسخ‌های بیولوژیکی متعددی شود. این پاسخ‌ها ممکن است به‌صورت موضعی ایجاد شوند، به‌عنوان‌مثال، در نزدیکی محلی که سوزن استفاده شده است، و یا در ارگان‌های دور که به‌طور عمده توسط نورون‌های حسی و تحریک سیستم عصبی مرکزی انجام می‌شود. این امر می‌تواند باعث فعال‌سازی سیستم‌های مختلف فیزیولوژیکی در مغز و یا ارگان‌های محیطی شود. در طب سوزنی تسکین درد، نقش اوپیوئیدهای درون‌زا در کانون توجهات بوده است. شواهد قابل‌توجهی نشان داده است که با تحریک نقاط خاص طب سوزنی، اوپیوئیدهای درون‌زا در بدن ترشح می‌شوند، درنتیجه خاصیت کاهش درد این روش درمانی را می‌توان تا حدودی از این طریق توضیح داد. داروهای ضد مخدر مانند "نالوکسان"(Naloxone)، اثر تسکینی طب سوزنی را کاهش می‌دهند، که این امر فرضیه بالا را تقویت می‌کند.

فعال‌سازی هیپوتالاموس و غده هیپوفیز

طب سوزنی می‌تواند هیپوتالاموس و غده هیپوفیز را فعال‌تر کند، درنتیجه ممکن است طیف گسترده‌ای از اثرات سیستمیک در فرد ایجاد شود. تغییر در ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی، نوروهورمون ها و تنظیم گردش خون، هم در سیستم مرکزی و هم در سیستم محیطی، مستند شده است. همچنین شواهدی وجود دارد که طب سوزنی می‌تواند در سیستم ایمنی بدن تغییراتی ایجاد کند؛ که در حال حاضر نقش این تغییرات و سایر تغییرات فیزیولوژیکی آن در اثرات بالینی نامشخص است.

گردش انرژی (چی)

باوجود تلاش‌های قابل‌توجهی که در خصوص درک آناتومی و فیزیولوژی "نقاط طب سوزنی" صورت گرفته است، تعیین و شناسایی این نقاط در میان متخصصین موردبحث است. آنچه کار را سخت‌تر می‌کند این است که پایه علمی برخی از مفاهیم کلیدی طب سوزنی مربوط به طب سنتی شرق می‌شود، ازجمله: گردش چی، سیستم مریدیان و سایر فرضیه‌های موجود در این طب. درنتیجه تطابق آن با اطلاعات زیست پزشکی معاصر دشوار است؛ اما به‌هرحال طب سوزنی نقش مؤثری در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها دارد.

تحریک نقاط شام (sham) طب سوزنی

هنگامی که نقاط شام به کمک طب سوزنی تحریک می‌شوند، بروز برخی اثرات بیولوژیکی مشاهده شده است. برای ارزیابی تغییرات بیولوژیکی، وجود گروه‌های کنترل لازم است تا چنین ادعاهایی به‌درستی مورد تأیید قرار بگیرند. چنین یافته‌هایی، سؤالاتی را در خصوص این اثرات بیولوژیکی مطرح کرده است. علاوه بر این، در مواردی همچون استفاده از محرک‌های دردناک، ورزش‌های شدید و آرام‌سازی بدن، ما اثراتی (مانند تغییر در سطح اوپیوئیدهای درون‌زا و تغییر فشارخون) را مشاهده می‌کنیم که مشابه اثرات بیولوژیکی طب سوزنی است. در حال حاضر مشخص نیست که چگونه طب سوزنی چنین اثرات مشابهی را در بدن القا می‌کند.

اثرات غیراختصاصی

همچنین باید اشاره کرد که برای هر مداخله درمانی، ازجمله طب سوزنی، بخش قابل‌توجهی از اثربخشی درمان در اصطلاح اثرات "غیراختصاصی" است که نباید از آن غفلت شود. عوامل بسیار متعددی می‌تواند بر نتیجه درمان عمیقاً اثرگذار باشند، ازجمله نحوه رابطه بین پزشک و بیمار، میزان اعتماد، انتظارات بیمار، نگرش‌های قبلی و نظام اعتقادی پزشک و بیمار و غیره. درواقع عوامل بی‌شماری در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا فرایند درمان تکمیل گردد. اگرچه بسیاری از مکانیسم‌های درمانی طب سوزنی ناشناخته باقی‌مانده‌اند، اما تغییرات بیولوژیکی ناشی از طب سوزنی را می‌توان شناسایی و به‌دقت تعیین نمود. برای درک فرایندهای دقیق طب سوزنی نیاز به تحقیقات بیشتری است، علاوه بر این، تحقیقات در این حوزه می‌تواند مسیرهای جدیدی را در رابطه با عملکردهای فیزیولوژیکی انسان برای ما باز کند، مسیرهایی که تا امروز توسط نظام درمانی نادیده گرفته شده‌اند.

عوارض جانبی و احتمالی طب سوزنی چیست؟

تقریباً شایع‌ترین آسیب جدی گزارش ده در خصوص طب سوزنی، سوراخ شدگی تصادفی ریه است، که منجر به خوابیدن بخشی از ریه‌ها بروی هم می‌شود، به این وضعیت پنوموتوراکس ریه گفته می‌شود.شایع‌ترین عفونت گزارش‌شده در خصوص طب سوزنی، هپاتیت ویروسی است، عفونتی که کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوارض جانبی دیگر شامل عفونت‌های باکتریایی به‌صورت موضعی در محل ورود سوزن در پوست و در نقاط دیگر بدن است. به‌طورکلی، به نظر می‌رسد عوارض جانبی گزارش‌شده در اثر ضعف بهداشت و عدم مهارت متخصص طب سوزنی ایجاد شده باشند.