الکتروتراپی(تحریک الکتریکی عصب و عضله):مزایا،معایب،نحوه عملکرد

تفاوت‌های انواع الکتروتراپی

چهار نوع اصلی درمان با استفاده از جریان الکتریکی وجود دارد که شامل:
• تحریک الکتریکی عصب محیطی (TENS)
• درمان مداخله ای (IF)
• درمان با جریان میکرو یا میکروکارنت تراپی (MICRO)
• تحریک الکتریکی عضلات (EMS)
هر نوع الکتروتراپی برای اهداف متفاوتی بکار گرفته می‌شوند. ضروری است که از نوع مناسب استفاده تا علائم مربوط به بیماری تشخیص داده شود.

TENS

اولین و رایج‌ترین نوع از روش‌های الکتروتراپی، تحریک الکتریکی اعصاب محیطی، یا TENS است. درمان TENS جریان را از طریق پوست انتقال می‌دهد تا سیستم عصبی با قطع کردن گیرنده‌های محیطی مسیر درد که به مغز می‌روند موجب کاهش حس درد شود.

TENS درمانی چگونه کار می‌کند؟

به طور معمول، دستگاه TENS با باتری کار می‌کند و تحریک الکتریکی در فرکانس بالا و با شدت ایجاد می‌کند که باعث انقباضات و از کار افتادن محرک نمی‌شود. پزشک می‌تواند پالس، فرکانس و شدت جریان را برای شرایط خاص تنظیم کند.
متاسفانه، محققان به طور کامل نمی‌دانند که دستگاه چرا و چطور کار می‌کند. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که، درمان TENS برای درد مؤثر است، زیرا تحریک عصبی باعث می‌شود که اعصاب پر تحرک بمانند و از تحرک دیگر حواس مانند حس درد جلوگیری شود. درمان TENS همچنین باعث تولید و ترشح آندورفین می‌شود که به عنوان داروی مسکن و ضد درد طبیعی بدن است. اگر چه در ابتدا تحریک الکتریکی برای کنترل درد استفاده می‌شود، گردش خون را به صورت موضعی نیز بهبود بخشیده و همچنین می‌تواند اسپاسم عضلانی را کاهش یا کاملا از بین ببرد.
شما با قرار گرفتن الکترودهای TENS بر روی پوست که احساس درد دارید شروع به درمان می‌کنید. این الکترودها به یک دستگاه کوچک که باعث تحریک الکتریکی می‌شود، متصل می‌گردند. این دستگاه ممکن است احساس سوزن سوزن شدن را در جایی که الکترود روی پوست قرار می‌گیرد، بوجود آورند. با اینحال، معمولا عوارض جانبی کمی در این روش درمانی وجود دارد.

شرایط مرتبط با TENS درمانی

دستگاه TENS برای تحریک عصبی غیرتهاجمی برای کاهش دردهای مزمن و حاد استفاده می‌شود. درمان TENS می‌تواند برای تسکین علائم زیر استفاده شود:
• گردن درد
• کمر درد
• سیاتیک
• آرتروزهای استخوانی(استئوآرتریت) و دیگر انواع آرتروزها
• بورسیت( التهاب کیسه‌های مفصلی)
• تاندونیت
• دردهای ناشی از سرطان
• شانه درد و شانه یخ زده
• درد عصبی
• میگرن و سردرد
این روش درمانی برای افرادی که مبتلا به نوروپاتی دیابتی هستند مفید است. تعدادی از آزمایش‌های تصادفی کنترل شده اثربخشی TENS درمانی را مورد بررسی قرار دادند.

تحقیقات مربوط به آرتروز استخوانی(استئوآرتریت)

دستگاه TENS برای افراد مبتلا به دردهای اسکلتی عضلانی پس از انجام عمل و در افراد مبتلا به استئوآرتریت با موفقیت استفاده شده است.
محققان دریافتند که استفاده از این دستگاه با تزریق داخل مفصلی اسید هیالورونیک در افرادی که مبتلا به استئوآرتریت هستند، موجب تسکین درد در ماه‌های اول می‌شود. حتی تسکین درد در طول شش ماه پیگیری درمان بهتر شده و ادامه می‌یابد. دستگاه TENS همچنین در کنترل درد بیش از داروها در افراد مبتلا به استئوآرتریت موثر بوده است.

چگونگی استفاده از دستگاه TENS

بیماران ممکن است روش درمانی TENS را برای درمان دردشان در مطب پزشک و یا خانه انجام دهند. دستگاه‌های قابل حمل TENS به طور گسترده در دسترس هستند، اما یک عدد از آن‌ها برای درمان فرد تجویز می‌شود. برای استفاده در منزل، فیزیوتراپی حرفه‌ای یا پزشک دستورالعمل‌های دقیق و با جزئیات در مورد نحوه استفاده از دستگاه ارائه می‌دهد. این دستورالعمل‌ها شامل:
• چگونه به درستی فرکانس الکتریکی و قدرت پالس را وارد کنید.
• کجا الکترودها را قرار دهید.
• مدت زمان استفاده از دستگاه
• مواقع استفاده از دستگاه

نقاط محرک

راه دیگری برای استفاده از TENS بر روی نقاط مختلف عضلات به نام نقاط محرک (TrPs) می‌باشد. نقاط محرک نواحی از عضلات هستند قابلیت تحمل بالایی دارند و باعث درد مزمن می‌شوند. فیزیوتراپیست در معاینه بدنی هرگونه TrPs موجود را شناسایی می‌کند.
در کم‌تر از 20 تا 30 دقیقه استفاده از TENS کاهش شدید درد را موجب می‌شود. برخی از بیماران تا 1-2 ساعت حتی پس از برداشتن دستگاه دردی ندارند. مدت زمان استفاده از دستگاه به علت علائم شما (بعنوان مثال درد بعد از عمل و یا کمردرد مزمن)، شدت درد و حاد بودن آن بستگی دارد.
برای شرایط خاص مانند درد حاد و یا درد زایمان، TENS می‌تواند برای چندین ساعت در یک زمان استفاده شود. با اینحال، دستگاه را نباید برای دوره‌های بسیار طولانی مدت (بعنوان مثال، 24 ساعت) و یا در طول زمان خواب که طولانی است، استفاده کنید (استفاده در هنگام چرت زدن مجاز است اما TENS نباید در هنگام خواب شب یا در طول چند ساعت خوابیدن استفاده شود).
اگر شدت دردتان افزایش پیدا کرد، فیزیوتراپیست را در جریان قرار دهید. در برخی موارد الکترودها زیر سطح عصب محیطی قرار می‌‌گیرند و ممکن است ورودی دستگاه TENS را مسدود کرده و موجب افزایش درد شوند. قرار دادن الکتردها روی ناحیه‌ی شکاف حاصل از عمل جراحی می‌تواند باعث افزایش مقاومت پوست و کاهش انتقال امواج الکتریکی شود. خوشبختانه هیچ اثر منفی و مضر قابل توجهی در استفاده از TENS وجود ندارد.

عوارض جانبی و خطرات TENS درمانی

بر خلاف داروهای بدون نسخه یا تجویز پزشک، درمان TENS عملا بدون آسیب و خطر، عوارض جانبی یا اعتیاد است. ولتاژ پایین جریان الکتریکی که توسط الکترودها داده می‌شود تنها به سطح پوست و فیبرهای عصبی نفوذ می‌کند. این امر برای اکثر افراد بسیار کم ضرر است.
با این حال، کسانی که مشکلات قلبی دارند و یا از دستگاه‌های تنظیم کننده ضربان قلب استفاده می‌کنند و زنان باردار، قبل از استفاده از این روش درمانی، باید با پزشک خود مشورت کنند. هنگام رانندگی یا استفاده از ماشین آلات سنگین، احتیاط کنید، در طول خواب از دستگاه TENS استفاده نکنید، زیرا الکترودها در طول خواب ممکن است از محل خود جدا شده یا وارد گوشت بدن شده و موجب تحریک پوست شوند.
چند جا از بدن نباید از این دستگاه استفاده کنید. از دستگاه TENS در قسمت‌های زیر استفاده نکنید:
• روی چشم‌ها یا گلو
• بین قفسه سینه
• روی پوست آسیب دیده
• روی تومور
• مستقیم بر روی ستون فقرات
• داخل بدن
همیشه با توجه به دستورات پزشک خود از TENS درمانی استفاده کنید. هر عارضه‌ای که ممکن است از درمان TENS باعث درد یا شرایطی دیگر شود، بدلیل جریان الکتریکی شدید بوده که می‌تواند پوست شما را بسوزاند یا شوک الکتریکی خطرناک ایجاد کند.

TENS در مقابل ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می‌تواند موجب تسکین درد، پیدا و باز کردن گره‌ها، تعیین علل درد، بررسی اینکه کدام عضلات کوتاه‌تر، طویل‌تر و غیره است، شود. کاهش و از بین بردن فشار عضلانی باعث ایجاد عدم تعادل و در نتیجه ایجاد درد در شما می‌شود. ماساژ درمانی دارای مزایای درمانی دیگر است. ماساژ دادن معکوس (مثل از پایین به بالا یا از عقب به جلو) در برخی موارد برای کاهش تورم در بازو یا پاها استفاده می‌شود. درمانگر حرکات ضربه‌ای می‌زند تا مایع از زیر بغل یا مفصل ران حرکت کرده، و به بدن این امکان را بدهد که مایع را دوباره جذب کند اما در TENS درمانی این مورد انجام نمی‌شود. TENS تسکین‌دهنده بیش از عضله‌ی عصبی مورد نظر است.
دستگاه محرک الکتریکی جیبی یک ابزار مدیریت‌کننده درد برای زمانی است که درمان از طریق فردی حرفه‌ای امکان‌پذیر و در دسترس نیست. دستگاه در طول سفر یا کار طولانی مدت درد و تنش ناشی از آن را کم می‌کند و یا ممکن است برای تسکین درد بین قرارهای ملاقات، مفید باشد. این دستگاه جیبی همچنین می‌تواند مورد استفاده ورزشکاران قرار گیرد و درد عضلانی را کاهش دهد.

درمان مداخله‌ای

درمان مداخله‌ای، همچنین IF نامیده می‌شود، و دومین نوع از درمان الکتروتراپی است. ‌IF شبیه به TENS جریان را از طریق پوست عبور می‌دهد و درد را تسکین می‌دهد. با اینحال، IF با فرکانس بسیار بالاتر عبور کرده و در بافت‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند. این توانایی درد را در قسمت‌هایی از بدن که ممکن است توسط فرکانس تولید شده از دستگاه TENS درمان نشود، تسکین داده و درمان می‌کند.

درمان با جریان میکرو(میکروکارنت تراپی)(MICRO)

سومین نوع از الکتروتراپی، میکروکارنت تراپی (MICRO) نامیده می‌شود. جریان تولید شده توسط MICRO جریانی که به طور طبیعی توسط بدن تولید شده را تقلید می‌کند. این روش باعث تولید آدنوزین تری فسفات(ATP) در سلول‌های اطراف منطقه‌ی تحت درمان می‌شود، همچنین جریان خون را افزایش داده که باعث درمان سلول‌ها و افزایش انرژی و در نتیجه التیام درد می‌شود.

تحریک الکتریکی عضلانی

آخرین نوع از چهار نوع اصلی الکتروتراپی، تحریک الکتریکی عضلانی، یا EMS برای کوتاه بودن است. بر خلاف انواع الکتروتراپی که در بالا گفته شد، EMS بطور خاص جریانی دائمی را به عضله می‌فرستد و موجب انقباضات و حالت ریلکس بصورت دوره‌ای می‌شود. EMS برای جلوگیری از آتروفی( تحلیل رفتن) عضلانی و بهبود کلی عضله استفاده شده یا شرایطی برای درمان اسپاسم‌های عضلانی مکرر و مزمن ایجاد می‌کند.
به شما نشان داده خواهد شد که چگونه از دستگاه TENS خود به کمک فیزیوتراپیست استفاده کنید. الکترودهای لاستیکی گرد یا مربعی برای پوست یا اطراف ناحیه‌ی درد استفاده می‌شوند. الکترودها با لایه‌ای محافظ ژل مانند که به صورت چسبنده برای جلوگیری از تحریک پوست و یا سوزش ساخته شده‌اند. معمولا برای بدست آوردن حداکثر استفاده از این روش از چهار الکترود (دو جفت) استفاده می‌شود، اگر چه دو الکترود نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و در بسیاری از موارد، به اندازه‌ی کافی مسکن و کاهش دهنده‌ی درد است.
این دستگاه با باتری و کنترل و تنظیمات دستی شما کار می‌کند و می‌توانید با آن قدرت سیگنال الکتریکی را تغییر دهید. این دستگاه را می‌توان داخل جیب قرار داد یا به کمربند متصل کرد.
الکترود ها بر روی بدن شما در جاهایی که توسط فیزیوتراپیست انتخاب شده‌اند، قرار می‌گیرند. مکان الکترودها براساس محل اعصاب و یا محل درد شما تعیین می‌شوند. اغلب الکترودها بطور مستقیم بر روی ناحیه درد یا هر دو طرف ناحیه درد قرار می‌گیرند. هنگامی که الکترودها در جای خود قرار می‌گیرند، شدت دستگاه تا زمانی که شما وزوز، سوزن شدن یا سنگینی را احساس کنید، افزایش می‌یابد.

اگر قرار دادن الکترودها بطور مستقیم بررو یا اطراف ناحیه دردناک کار نکند، ممکن است با قرار دادن الکترود در ناحیه‌ای که ریشه عصبی ستون فقرات آن ناحیه بدلیل مثلا خروج مهره از جای خود، دردناک است تسکین یابد. فیزیوتراپیست با آزمایش و خطا بهترین محل قرار دادن الکترود را پیدا می‌کند و هر تغییری که در برنامه‌ی درمان شما لازم است را بکار می‌گیرد.